Zaterdag 1 augustus 2020
Staal verbruik je niet, je gebruikt het. Stalen bouwelementen kunnen na demontage best een tweede, derde of vierde keer gebruikt worden. Een gebruikte buis, balk of profiel behoudt zijn eigenschappen en blijft daardoor net zo sterk en betrouwbaar als een nieuw exemplaar. Swanenberg IJzer Groep werkt op deze manier al tientallen jaren aan de circulaire economie.
Het circulaire businessmodel van Donorstaal
Veel slooppanden zijn bouwkundig nog in goede staat. Door draagconstructies voorzichtig te ontmantelen, krijgen stalen profielen een tweede kans. Ook tijdelijke constructies uit de weg- en waterbouw zijn goed herbruikbaar. Swanenberg IJzer Groep koopt dit gebruikte materiaal in en verkoopt het aan nieuwe projecten. Daarbij wordt een terugkoopgarantie geboden, zodat de koper er weer vanaf kan.
“De voordelen van gebruikt staal liggen natuurlijk voor de hand,” zegt inkoopmanager Frank van der Loop. “Denk maar aan huiseigenaren, sloopbedrijven, aannemers, projectontwikkelaars – zij kunnen de netto kosten van een sloop- of bouwproject aanzienlijk verlagen als ze het gebruikte staal ergens kunnen kopen of verkopen. Wij als handelaar kunnen het staal weer wegzetten bij nieuwe projecten, met garantie op terugkoop. Zo ontstaat een duurzame kringloop waarmee we besparen op grondstof- en energieverbruik en op natuurlijk CO2-uitstoot.”
Wereldwijd netwerk
In de loop van meer dan vijftig jaar heeft Swanenberg een wereldwijd netwerk opgebouwd voor de afname van gebruikt staal. “Het komt letterlijk overal vandaan,” vertelt financieel directeur Jeroen Keijzers. “Aannemers en sloopbedrijven weten ons te vinden, maar ook grote projectorganisaties. We hebben buizen opgehaald in het Midden Oosten, die bestemd waren voor olietransport. Nu komt er weer een lading staal binnen die gebruikt is bij de bouw van de nieuwe sluis bij IJmuiden. Zo kan ik nog even doorgaan.”
Urban mining; het recyclen van de stad
In de circulaire economie wordt een pand na de houdbaarheidsdatum niet gesloopt, maar ‘geoogst’ of ‘ontmanteld’. Bruikbare materialen en grondstoffen worden daarbij gedemonteerd en hergebruikt in andere projecten. De waarde van zo’n pand stijgt daardoor aanzienlijk. Dit is het principe van ‘urban mining’: de stad als bron van bouwmaterialen. “Dat past helemaal in onze werkwijze,” zegt Frank. “Als ik hoor dat er ergens een pand wordt gesloopt rij ik er desnoods even langs om te vragen of er nog bruikbaar staal in zit dat wij kunnen kopen. Steeds meer slopers zijn daar ook actief mee bezig. Overal is waardevol materiaal uit te halen. Vroeger was sloop een kostenpost, tegenwoordig kun je er geld mee verdienen.”
Stalen bouwkuip
Het gebruikte staal dat Swanenberg levert wordt voor van alles gebruikt: funderingen, bouwconstructies, infrawerken, tijdelijke ondersteuningen. “Bij grote bouwprojecten zie je vaak een tijdelijke stalen bouwkuip met van die horizontale buizen, stempels noemen we dat,” zegt verkoopmanager Jan den Brok. “Dat is typisch iets wat wij heel goed kunnen leveren. Het staal wordt bij ons op maat gemaakt en geleverd aan het project, en na afloop van het project kopen we het weer terug. We kennen de kwaliteit en de eigenschappen van het materiaal, dus we willen het altijd graag terug hebben.”
Een sprekend voorbeeld is de ondertunneling van de A2 bij Maastricht, enkele jaren geleden. Voor dit prestigieuze project leverde Swanenberg de stempelconstructie. Jan: ”Die constructie bestond voornamelijk uit buizen die geproduceerd waren voor de gasleiding Nord Stream, waarmee Russisch aardgas naar Europa wordt getransporteerd. Voor dit project waren die buizen overbodig geworden. Wij hebben dat staal gekocht en er een stempelconstructie van 12.000 ton mee gebouwd. Na afloop van het project hebben we het staal weer teruggekocht zodat we het in de toekomst opnieuw kunnen inzetten.”
Andere mindset
Met name de infrasector heeft de voordelen van gebruikt staal inmiddels ontdekt: lagere kosten, levering uit voorraad en aanzienlijke milieuvoordelen. Vandaar ook dat in steeds meer aanbestedingen gevraagd wordt om gebruikt staal. Maar desondanks is de markt voor gebruikt staal nog steeds een uitdaging. Jan: “Aannemers zitten vast aan bepaalde specificaties en vinden het lastig om daarvan af te wijken. Wij kunnen gebruikte alternatieven bieden die even goed zijn, maar niet iedereen staat daarvoor open. Daarom werken we met certificeringen van gebruikte producten. Dat doen we samen met testlaboratoria die technische analyses uitvoeren om de kwaliteit van het gebruikte staal te garanderen. Als we de circulaire markt voor gebruikt staal willen vergroten, hebben we een andere mindset nodig bij de partijen in de keten. Zo is het idee ontstaan van ons platform Donorstaal.”
Met Donorstaal wil Swanenberg het hergebruik van staal promoten en de bezwaren in de markt wegnemen. Frank, bedenker van het platform: “Wij zijn overtuigd van de circulaire mogelijkheden en de voordelen van gebruikt staal, dus we willen graag het voortouw nemen in de markt. Dat doen we met voorlichting, met communicatie. Daarom hebben we Donorstaal opgericht. Met het platform willen we het hergebruik van staal uitlichten en laten zien wat we al doen op dat gebied. Op de website proberen we mensen over de streep te trekken met praktische informatie en inspirerende voorbeelden. We willen aannemers en designers overtuigen dat nieuwkoop niet altijd nodig is. Het gaat erom dat we de keten in beweging krijgen.”
Al vijftig jaar circulair
Jeroen: “Ik volgde bij ABN AMRO de Business Innovation Workshop. Daar leer je hoe je je bedrijfsmodel kunt verduurzamen of circulair maken. Ik werd daardoor getriggerd want ik dacht: wij hebben al vijftig jaar een circulair bedrijfsmodel, dus waarom gaan we dat niet wat meer van de daken schreeuwen? Dat is precies waarvoor we Donorstaal hebben opgericht.”